De doelstellingen uit het beleidsprogramma 'Samen maken we de stad van morgen' maximaal uitvoeren én het meerjarenplan in evenwicht houden, dat is in Sint-Niklaas het uitgangspunt. Net als alle andere steden en gemeenten moet ook de Wase hoofdstad bijsturen om de financiële situatie onder controle te houden. De redenen zijn gekend. Eerst zorgde de coronaperiode voor extra uitgaven en minder inkomsten, nu worden ook steden en gemeenten geconfronteerd met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Resultaat? Een inflatie van liefst 11 procent, opeenvolgende indexeringen van loonkosten, een sterke stijging van de grondstofprijzen en een nooit geziene energiecrisis. Zonder maatregelen zou het budgettair resultaat, of het spaarboekje van de stad, tegen eind 2025 19,5 miljoen EUR in het rood staan.
De besparingsoefening was niet min, ook voor Sint-Niklaas. De uitdagingen zijn immers groot: door de automatische indexering gaat het om extra loonuitgaven van zo'n 7 miljoen EUR per jaar tegen 2025. De dotatie aan de hulpverleningszone Waasland stijgt door de indexeringen met 0,8 miljoen EUR per jaar. En volgens de meest recente prognoses zal de stad in 2023 2 miljoen EUR extra uitgeven aan energie.
Bijsturen
De voorbije weken heeft de stad een zeer nauwgezette budgetoefening uitgevoerd. Het is evident dat het meerjarenplan 2020-2025 moet worden bijgestuurd en aangepast aan de gewijzigde maatschappelijke en financiële context.
De stad heeft eerst en vooral gekeken naar wat ze zelf kan doen. Er wordt gesnoeid in de eigen werkingsmiddelen, voor zo'n 400.000 EUR per jaar. Er is ook een afbouw van het aantal medewerkers (met 23 VTE), wat een jaarlijkse besparing betekent van 1 miljoen EUR.
De kosten voor eenmalige investeringen lopen door de inflatie, energiecrisis en sterk gestegen grondstofprijzen sterk op. Daarom gaat de stad een aantal geplande investeringen herzien of uitstellen. Het gaat om in totaal 18,5 miljoen EUR aan investeringen (op een totaal van 212 miljoen EUR). Daarbij zitten enkele grotere investeringen, maar ook voor 5 miljoen EUR aan kleinere investeringsuitgaven, zoals de aankoop van machines, ICT of technieken.
Voor het project Hendrik en de heraanleg van het Hendrik Heymanplein, waarvoor de werken sowieso grotendeels in de volgende bestuursperiode zouden vallen, drukken we noodgedwongen op de pauzeknop. We stellen een ontwerper aan en maken het dossier vergunningsklaar, maar de beslissing om het gebouw voor de bib en het Huis van het Kind te realiseren, laten we over aan de volgende bestuursploeg.
Maximaal uitvoeren
De andere belangrijke investeringsprojecten voor deze bestuursperiode blijven gevrijwaard. De Grote Markt zal midden 2025 een hittebestendig, levendig en autoluw marktplein zijn. Het nieuw zwembad De Watermolen in het Sportkringpark zal worden gebouwd, met de inzet van de innovatieve techniek van 'riothermie'. Het wordt een gasloze site, heel duidelijk de juiste keuze voor de toekomst. Het circulaire project Cocon in de Heistraat blijft op de planning staan.
Ook in de deelgemeenten gaan de plannen door, met het project Zwaanaarde en de Dries in Sinaai en De Klavers en De Kouter in Belsele. In Nieuwkerken is de nieuwe zorgcampus met het Menapiërspark én de nieuwbouw op De Schakel gerealiseerd. Voor het project Ten Bos plant de stad in een eerste fase ingrepen die de verkeersveiligheid verhogen. De heraanleg van het middenplein (fase 2) wordt voorlopig niet uitgevoerd, ook omdat dit project verdere verfijningen nodig heeft op het vlak van parkeren. Met het voorbereidende werk uit het participatietraject kan het volgende bestuur onmiddellijk aan de slag met fase 2.
Energiebesparing
Door allerlei energiebesparende maatregelen wil de stad jaarlijks 170.000 EUR terugwinnen. Zo gaat de verwarming in stadsgebouwen met 1 graad omlaag. De stad gaat burgers, bedrijven en verenigingen maximaal ontzorgen en hen informeren om hun gebouwen zo energiezuinig mogelijk te maken, maar hen tegelijk ook bijstaan om zelf hernieuwbare energie te produceren die de factuur kan verlagen. Voor de inwoners worden de bestaande energiescans verdergezet en wordt gekeken naar het uitbreiden van wijkrenovatieprojecten. Verdere energiemaatregelen: de stad onderzoekt hoe we kunnen besparen door energiedelen met stroom van de PV-installaties, er komen investeringen in extra zonnepanelen (oa op dak Techniekhuis) en er wordt bekeken met Fluvius of op sommige delen van het grondgebied de openbare verlichting ’s nachts kan worden uitgeschakeld. Er wordt ook een actieplan rond energieverbruik bij de stadsdiensten opgesteld. Tot slot richten we een energiefonds van 100.000 EUR op om verenigingen tegemoet te komen bij de stijgende energieprijzen.
Geen verhoging van algemene belastingen
Belastingverhogingen krijgen de Sint-Niklazenaren niet voorgeschoteld. Aan de personenbelasting, die vorig jaar nog daalde van 8,5 naar 7,5 procent, en aan de onroerende voorheffing, de twee voornaamste belastingen, wordt niks veranderd. De stad wil niet raken aan deze twee grote algemene belastingen, omdat dat zonder onderscheid impact zou hebben op de hele bevolking. Een deel van de gemeentelijke retributies en kleinere belastingen wordt wel geïndexeerd met 10 procent. Het is geleden van 2014 dat die retributies werden aangepast. Deze indexering van 10 procent is bovendien veel minder dan de 25 procent inflatie sinds 2014.
Inwoners steunen
De stad wil iedereen mee. Onder meer met het plan Samenleven zetten we nog meer in op diverse doelgroepen. Kwetsbare groepen blijven we extra ondersteunen. Daarom worden ook jaarlijks bijkomende kredieten uitgetrokken voor het leefloon (600.000 EUR) en worden de negen noodwoningen afgewerkt.
Een veiligere stad
Ook op vlak van veiligheid blijft de stad investeren. Er komen nieuwe fietsprojecten en een hele reeks straten wordt heraangelegd. Denk maar aan de winkelwandellus, de eerste fase van de esplanade van het Stationsplein, de Houtbriel en het Kokkelbeekplein, en fietsprojecten als Hoogkameren, Vrouweneekhoekstraat, N70, Dendermondse Steenweg en Tereken, Kapelstraat, Vrouw Mariastraat, het fietspad langs de Molenbeek en de verbinding tussen Pijkedreef en de LAB-school, het Industriepark-West tot de verbreding van de fietssnelweg F411.
Om de verkeersveiligheid te verhogen, komen er ook extra camera's en trajectcontroles in een aantal straten. De stad zet verder in op een veilig en leefbaar Sint-Niklaas, om de grootste overlastfenomenen gericht aan te pakken.
Buffer
De centrumsteden trokken op 27 september 2022 gezamenlijk aan de alarmbel bij de Vlaamse regering. Eerder had ook al de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) de problematiek van de lokale besturen aangekaart. In de Septemberverklaring van 29 september gaf de Vlaamse Regering gevolg aan de noodkreet van de gemeenten. De extra Vlaamse steun, die voor Sint-Niklaas neerkomt op 1,3 miljoen EUR in 2023, 1,7 miljoen EUR in 2024 en 2,1 miljoen EUR in 2025, zal worden aangewend als een buffer om de toekomstige prijsstijgingen en indexeringen op te vangen.
Gebouwen
Het complex Cipierage/Oud Parochiehuis komt volledig vrij. Er wordt onderzocht hoe dit in de markt kan worden gezet (huur, concessie, erfpacht). De Heilig Hartkapel wordt te koop aangeboden. Dat geldt ook voor de Salons, op voorwaarde dat het Huis van de Sint daar kan blijven zolang er geen volwaardig alternatief is.
Conclusie
Door al deze maatregelen slaagt de stad erin om het meerjarenplan gezond te houden. Dat toetsen we af aan twee parameters:
- een positieve autofinancieringsmarge (vanuit het principe dat je niet meer mag uitgeven dan je ontvangt): in Sint-Niklaas zal die eind 2025 1,8 miljoen EUR bedragen volgens de huidige prognoses;
- het budgettair resultaat (het spaarboekje van de stad): dat zal tegen eind 2025 18 miljoen EUR bedragen, volgens de huidige inschatting.
Hierdoor bewijst de stad dat een ambitieus beleid toch gepaard kan gaan met een verantwoordelijk en zuinig beleid, waarbij de huidige bestuursploeg de slagkracht van de volgende niet belast, ondanks de huidige tegenvallende economische conjunctuur.