Circulaire economie

Wie vandaag aan 'onze economie' denkt, haalt zich waarschijnlijk het systeem waarbij we grondstoffen (zoals goud, koper, aardgas, en olie) ontginnen voor ogen. Daarna maken we er producten van. Deze producten kopen en gebruiken we. Als ze kapot zijn gooien we ze in de vuilnis of brengen we ze naar het containerpark ('take – make – waste' economie). Dit noemen we lineaire economie.

Circulaire economie gaat anders kijken naar producten en materiaalstromen.  Alles wat van waarde is, willen we waardevol houden. Producten en grondstoffen willen we zo lang mogelijk in omloop houden. Liefst gaat er niets verloren. 

Zo zal een gsm bijvoorbeeld in een circulaire economie ten eerste langer meegaan. Gaat hij toch stuk of voldoet hij niet meer aan de standaarden, dan herstellen we hem of geven we hem een upgrade. Misschien wordt hij nadien opnieuw verkocht. Is dit niet mogelijk? Dan maken we nieuwe producten uit de herbruikbare onderdelen. Als ook dat niet meer kan, worden de materialen van de gsm gerecycleerd tot nieuwe materialen. Afval wordt zo grondstof.

Er zijn heel wat redenen om de overgang te maken van lineaire naar circulaire economie. We sommen er een paar op:

• Grondstoffen worden steeds schaarser en het wordt steeds duurder om ze te ontginnen. Wist je dat een aantal grondstoffen die we nodig hebben voor de productie van hernieuwbare energie tegen 2030 volledig uitgeput zullen zijn? Wist je dat zink, zilver en goud vóór 2040 volledig uitgeput zullen zijn? En dat een 12-jarige vandaag tegen zijn 50ste geen aardolie meer zal hebben?
• Grondstoffen bevinden zich voornamelijk in andere werelddelen (Azië, Afrika …) en de levering ervan naar Europa wordt steeds instabieler. Dat merken we vandaag al. Als je vandaag een wagen, een afwasmachine of fiets bestelt moet je vaak maanden wachten.
• Klimaatopwarming tegengaan, want er is een zeer sterk verband tussen broeikasgasuitstoot (CO2 emissie) en materiaalverbruik. Wist je dat meer dan de helft van de broeikasgasemissies zijn gerelateerd aan materialen. Hoe meer materialen we produceren en consumeren, hoe meer het klimaat zal opwarmen. Anders omgaan met materialen en dus inzetten op een circulaire economie is absoluut noodzakelijk om de strijd tegen klimaatverandering succesvol te maken.
• Inzetten op circulaire economie geeft een boost aan je lokale economie en creëert ook heel wat jobs. Wist je dat de werkgelegenheid in circulaire economie in Vlaanderen drie keer sneller groeit dan bij het Vlaamse gemiddelde? En dat er vandaag reeds 43.000 werknemers aan de slag in de ‘circulaire sectoren’?

Er zijn verschillende zaken die je kan doen. Samen vormen ze de 8 Re’s van de circulariteit:

Het product slimmer gebruiken en slimmer maken

1. Refuse = weigeren van grondstoffen
2. Redesign = herontwerpen van producten en componenten zodat ze gerepareerd kunnen worden en materialen aan het einde van de levenscyclus hergebruikt kunnen worden (vb. Fairphone  of modulaire wanden van JUUNOO)
3. Reduce = verminderen van grondstoffen en energiegebruik

De levensduur van producten en onderdelen verlengen

4. Re use = hergebruik van producten, door een andere gebruiker of andere toepassing (bijvoorbeeld ‘Op Wielekes’ waar kinderenfietsen gehuurd kunnen worden). Kringwinkels zijn pioniers van circulaire economie.
5. Repair = herstellen
6. Refurbish = het updaten of opknappen van producten en productonderdelen (bijvoorbeeld NNOF voor kantoormateriaal)
7. Repurpose = herbestemmen van delen van een product voor een andere toepassing (bijvoorbeeld een oud fabrieksgebouw dat geherwaardeerd en gerenoveerd wordt met een ander doel, het gebruik van koffiegruis om paddenstoelen op te kweken of het gebruik van oude banners om tassen te maken).

Nuttig toepassen van materialen

8. Recycle = recycleren = grondstoffen terugwinnen waar weer nieuwe producten van gemaakt worden. Recycle is de laatste stap in een circulaire economie.

De circulaire economie wordt ook voorgesteld als het Vlindermodel. Een model ontwikkeld door de Ellen Mac Arthur Foundation dat wereldwijd erkend en gebruikt wordt en ook in Vlaanderen Circulair gehanteerd en gestimuleerd wordt.